Part of UK in Armenia
13th April 2014
Երկու ազգերը թեթևության երկար սպասված ու իսրտե հոգոց են հանում
Մենք կարծես չափից շատ ենք օգտագործում «պատմական» բառը, սակայն Միացյալ Թագավորությունում իսկապես պատմական իրադարձություն կատարվեց: Իռլանդիայի նախագահը պետական այցով՝որպես թագուհու ու ՆՄ կառավարության հատուկ հյուր, եկավ Միացյալ Թագավորություն: Այցն առաջինն էր Իռլանդիայի Հանրապետության անկախության 90 տարիներից և թագուհու՝ երեք տարվա վաղեմության Դուբլին կատարած այցից ի վեր:
Մեր օրերում բացարձակ տարօրինակ է թվում, որ այսքան երկար ժամանակ էր պետք հարգանքի այսպիսի հավաստիքներ ներկայացնելու համար ամենամոտ հարևան երկրին, ում հետ ունենք ավելի քան 1000 ամյա ընդհանուր պատմություն, որն անկախ է 1922 թվականից և ԵՄ անդամ է 1973-ից: Պատճառն, իհարկե, այն է, որ մեր ընդհանուր պատմությունը լի է ցավոտ և ողբերգական իրադարձություններով՝ նվաճումներ ու դիմակայություններ, բաժանություններ ու խորթացումներ: Ես ապրել եմ Լոնդոնի մոտ ու հիշում եմ 1970 և 1980- ականները, երբ Իռլանդիայի բանակը ռմբակոծում էր ՄԹ ցամաքային մասը և
սովորական էին ռումբի տագնապները մետրոյում ու առևտրի մեծ կենտրոններում, երբ թերթերի գլխագրերը գուժեցին 1979թ լորդ Մաունթբաթենի՝ թագուհու ամուսնու հորեղբոր, սպանության մասին: Հիշում եմ 1988-ին բրիտանիայի հատուկ ուժերի կողից Ջիբրալթարում իռլանդական բանակի երեք անդամների սպանության շուրջ վեճը, հորս պատմությունները 1968-ին՝ մինչ հիմնական անհանգստությունները, իր Բելֆաստ կատարած այցի մասին, ուր արդեն ակնհայտ էին բողոքական մեծամասնության և կաթոլիկ փոքրամասնության միջև խտրականությունն ու հարաբերությունների սառեցումը:
Սակայն այս ողջ ժամանակահատվածում մեր երկու երկրների միջև անձնական կապերը երբեք չեն թուլացել: Հիշում եմ իմ կախարդական արձակուրդները Քոնեմերայում՝ արևմտյան Իռլանդիա, երբ ես տասը տարեկան էի: Դրանից անմիջապես հետո իմ մորաքույրն ամուսնացավ դուբլինցի ճարտարապետի հետ, ու ես հիմա ունեմ մորաքրոջ երեք երեխա, ովքեր կիսով չափ անգլիացի են, կիսով չափ՝ իռլանդացի: Հյուսիսային Իռլանդիայի կաթոլիկ բանաստեղծ Սիմուս Հինեյը, ով նոբելյան մրցանակի արժանացավ 1995-ին գրականության ոլորտում, դպրոցում իմ ամենասիրած բանաստեղծն էր: Իմ սերնդակիցների համար 1998-ի քաղաքական ճեղքումը պարզապես արտակարգ էր: Խոսքը Ավագ ուրբաթի պայմանագրի մասին է, որով նշանակվում էր համաիշխանական գործադիր ներկայացուցիչ Բելֆաստում և որին քվեարկությամբ իրենց հավանությունը տվեցին Իռլանդիայի և Հյուսիսային իռլանդիայի ժողովուրդները: Ինչպես Թագուհին նշեց 2011-ին Իռլանդիա կատարած իր այցի ժամանակ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի կառավարությունները այս պայմանագրով, ինչպես նաև Հյուսիսային Իռլանդիայի քաղաքական կուսակցությունների ուժով, տեսլականով և նվիրումով թուլացրին պատմական մի հանգույց:
Մեզ հիմա տրված է թագուհու մեկ այլ հիշարժան խոսքով ասած հետևյալ հանձնարարականը. խոնարհել մեր գլուխը պատմության առաջ, բայց թույլ չտալ, որ պատմությունը մեզ խոնարհի: Այս միտքն է ներկայացնում նաև Իռլանդիայի նախագահ Մայքլ Հիգինսն իր այցի առաջին օրվա ելույթներում: Ես խորհուրդ եմ տալիս երկու ելույթ էլ ամբողջությամբ կարդալ (http://www.parliament.uk/
Նախագահ Հիգինսը բանաստեղծ է և քաղաքական գործիչ ու ընդհանուր պատմության նրա նկարագրությունը, թե ինչպես կասկածի «ստվերը» վերափոխվեց երկկողմ ու զորակցող բարեկամության «ապաստանի», շատ հուզիչ է իր պարզությամբ ու մարդկայնությամբ: Նա մեզ հիշեցնում է, որ մենք ոչ միայն պետք է նշենք մեր նվաճումները, այլև անընդհատ թարմացնենք հաշտեցման գործընթացի մեր պարտավորությունները: Մի գործընթաց, որը պահանջում է մեր աչալրջությունն ու հոգածությունը: Նա մեջբերում է իռլանդացի հայրենասեր և ազգայնական պատգամավոր Թոմ Քեթլի բառերը, ով առաջին աշխարհամարտում ընկավ որպես բրիտանացի զինվոր: Նա չտեսավ ազատ Իռլանդիան, սակայն նա երազում էր հաշտեցման մասին ասելով. «Ազատ, մենք ազատ ենք ձեր ընկերը լինելու համար:»
Այցը լուսաբանող լրագրողներից մեկը, մեկնաբանելով Վինձորում թագուհու ու նախագահի միմյանց ուղղված ջերմ և գնահատանքի արժանի ելույթները, գրել էր տիրող արտակարգ մթնոլորտի մասին հետևյալը. «Այնպիսի զգացողություն է, որ երկու ազգերը թեթևության երկար սպասված ու իսրտե հոգոց են հանում: Իսկապես թեթևության: Երկար ճամփորդությունից հետո մենք վերջապես ազատ ենք ընկերներ լինելու համար:»